آموزشگاه بورسیران

بازار سهام مکانی برای تبادل سهام شرکت ها است . وظیفه بازار جمع آوری خریداران و فروشندگان سهام و انجام معاملات بر اساس قیمت های توافقی مشارکت کنندگان است . در سالهای گذشته مشارکت کنندگان بازار های سهام صرفا اشخاص حقیقی بوده اند ولی با گذشت زمان اشخاص حقیقی جای خود را به شرکت هایی مانند شرکت های سرمایه گذاری و تامین سرمایه ، بانک ها ، صندوق های بازنشستگی و سایر شرکت های مالی داده اند . برخی از بازارهای بورس فضای فیزیکی و تالار دارند ؛ معمولا در این بازار ها برای تبادلات از روشی به نام مزایده آزاد یا Open outcry استفاده می شود ، در این روش متقاضیان پیشنهاد های خود را به طور کلامی مطرح می کنند . شیوه دیگر فعالیت بازار ها به صورت الکترونیکی است اینچنین بازار هایی نیاز به مکان فیزیکی یا تالار تبادلات ندارند و همه پیشنهاد های خرید و فروش بر اساس شبکه های کامپیوتری انتقال داده می شود (مانند بازار NASDAQ)

بازار اوراق قرضه

اوراق قرضه در بازار هاى بسیاری از کشورها تبادل می شود . معمولا درصد پایینی از آنها در بازار بورس خرید و فروش می شود زیرا درصد عمده آن توسط کارگزارها ، واسطه ها و شرکت های مالی تبادل می شود . درصد سود اوراق قرضه در بسیاری از بازارها بر اساس نرخ بهره بانک مرکزی آن کشور تغییر می کند و به نوعی منعکس کننده نرخ بهره بانکی در مقاطع مختلف زمانی است.

بازار اعتبارات

در مفاهیم مالی ، بازار اعتبارات یا Money Market بازاری جهانی برای تبادلات وام و اعتبارات کوتاه مدت است ؛ این بازار نقدینگی کوتاه مدت برای متقاضیان در سطح بین المللی را فراهم می آورد . در بازار اعتبارات ضمانتنامه ها که ممکن است دولتی یا متعلق به بانک ها و موسسات اعتباری باشد تبادل می شود . مشارکت کنندگان این بازار را موسسات و افرادی که تمایل به اخذ یا اعطای وام دارند تشکیل می دهند . فعالان بازار اعتبارات وام های کوتاه مدت که معمولا تا سیزده ماه به طول می انجامد را تبادل می کنند ، به سندی که دراین بازار تبادل می شود اوراق یا Paper اطلاق می شود .

در این بازارها عموما داد و ستد وام و اعتبار میان بانک ها انجام می گردد و مرجعی که برای نرخ بهره این وام ها مد نظر قرار گرفته می شود نرخ LIBOR یا نرخ پیشنهادی بانکی لندن است (London Interbank Offered Rate) . این نرخ توسط BBA یا انجمن بانکداری بریتانیا (British Bankers' Association) به صورت روزانه در ساعت 11:00 لندن (معمولا 11:45) اعلام می شود . این نرخ بر اساس نرخ بهره سپرده بانک های مشارکت کننده در بازار اعتبارات محاسبه می شود و بر اساس ده ارز مختلف اعلام می شود که برای هر ارز هشت یا دوازده یا شانزده بانک مشارکت کرده باشند . این نرخ ها بیشتر به عنوان مرجع استفاده می شود و تبادلات واقعی ممکن است با اندکی اختلاف از این نرخ انجام گیرد . نرخ LIBOR برای ارز های پوند انگلستان ، دلار آمریکا ، یورو ، ین ژاپن ، فرانک سوییس ، دلار کانادا ، دلار استرالیا ، کرون سوئد ، کرون دانمارک و دلار نیوزلند اعلام می شود .

در این بازارها عموما داد و ستد وام و اعتبار میان بانک ها انجام می گردد و مرجعی که برای نرخ بهره این وام ها مد نظر قرار گرفته می شود نرخ LIBOR یا نرخ پیشنهادی بانکی لندن است (London Interbank Offered Rate) . این نرخ توسط BBA یا انجمن بانکداری بریتانیا (British Bankers' Association) به صورت روزانه در ساعت 11:00 لندن (معمولا 11:45) اعلام می شود . این نرخ بر اساس نرخ بهره سپرده بانک های مشارکت کننده در بازار اعتبارات محاسبه می شود و بر اساس ده ارز مختلف اعلام می شود که برای هر ارز هشت یا دوازده یا شانزده بانک مشارکت کرده باشند . این نرخ ها بیشتر به عنوان مرجع استفاده می شود و تبادلات واقعی ممکن است با اندکی اختلاف از این نرخ انجام گیرد . نرخ LIBOR برای ارز های پوند انگلستان ، دلار آمریکا ، یورو ، ین ژاپن ، فرانک سوییس ، دلار کانادا ، دلار استرالیا ، کرون سوئد ، کرون دانمارک و دلار نیوزلند اعلام می شود .

بازار مشتقه

به بازاری اطلاق می شود که در آن قرارداد های مشتقه تبادل می شود . قرارداد های مشتقه به دو صورت ETD یا بورسی (Exchange-traded Derivatives) و خارج از بورس یا OTC یا روی پیشخوان (Over-the-counter) تبادل می شود . ساختار این دو روش تبادل تفاوت های بنیادی زیادی دارد ولی معمولا مشارکت کنندگان بازار از هر دوی این قرارداد ها استفاده می کنند . در شیوه EDT یا بورسی ، یک بازار تخصصی قرارداد های مشتقه امکان تبادل ها را فراهم می آورد ؛ قرارداد های آتی (Future) عمدتا در بورس ها انجام می شود . در تبادل های خارج از بورس یا OTC توافق به طور مستقیم میان طرفین داد و ستد صورت می گیرد ، قرارداد های سلف (Swap) و اختیار (Option) معمولا به صورت خارج از بورس انجام می شوند .

در زمانیکه ارزش متضمن یا Underlying در بازار تغییر می کند به کمک قرارداد های مشتقه می توان ریسک این نوسان را کنترل کرد ، به این عمل مصون سازی یا Hedging گفته می شود . اگر ارزش قرارداد های مشتقه در جهت انتظار سرمایه گذاران حرکت کند ؛ آنها این فرصت را دارند که از این حرکت ها در جهت کسب سود استفاده کنند . این فعالیت مرسوم به سفته بازی یا Speculation است .

تبادلات قرارداد های مشتقه معمولا بر اساس وام هایی به نام ضریب اهرمی یا Leverage انجام می شود . با استفاده از ضریب اهرمی خریدار قرارداد مشتقه درصد کمی از ارزش قرارداد را می پردازد . این وام باعث می شود که نوسان های اندک قیمت منجر به زیان یا سود های بالایی شود ؛ این امر باعث افزایش ریسک قرارداد های مشتقه می شود .

قرارداد های CFD یا قرارداد های امتیازی (Contract for Difference) ابزار مشتقه ای است که در برخی از بورس ها و همچنین به صورت خارج از بورس در برخی از کشور ها عرضه می شود ؛ این قرارداد مشتقه در دهه نود در شهر لندن به وجود آمده است و بر خلاف قراداد آتی زمان سررسید ندارد.